DRUGI OBIEG
Niedziela, 6 lipca 2025

1.
Dobrej, pogodnej, ciepłej, letniej niedzieli, szanowni Czytelnicy Drugiego Obiegu!
Cieszcie się nią w pełni, z całych sił, ile się da, bo kto wie, ile takich ciepłych, spokojnych, pokojowych niedziel jeszcze przed nami.
Carpe diem!



D.O. nie używa narkotyków wszelkiej maści: wystarczy mu polskie lato, żeby go oszołomić.


D.O. był z Przyjaciółmi z dwóch kontynentów w takiej miłej knajpeczce pod Warszawą. To widok z „pokładu jedzeniowego”. 25 stopni, ciepły, lekki wiaterek, jadło bardzo dobre, os roje: trzeba było się z nimi mocować o nasze dania. Obeszło się bez ofiar po obu stronach.

 
Nad tę rzeczkę mały D.O. przyjeżdżał na gapę (wstydzi się okropnie, ale był biedny, jak mysz kościelna, nikogo z rodziny nie stać było na te trzy złote) pociągiem podmiejskim, żeby się pokąpać. Wody było więcej, była zimniejsza, tak samo płytka, ale pod mostem był mały jaz i woda sięgała małemu człowieczkowi do piersi, więc można było popływać – 5 metrów w z prądem, 5 metrów pod.


Może się zdziwisz, Czytelniku, że w takim miejscu, jak to, D.O. może stać godzinami i się gapić. Wyłącznie latem, oczywiście.


A woda zarasta tak pięknie.


Czasami nieco mniej pięknie, ale i tak jest pięknie.


A to wszystko pod niebem, które tak bardzo czasami przypomina l’azzurro italiano.


2.

Pewnie nie uwierzysz, Czytelniku, bo to jest rodem prosto z jakiejś komedii absurdu, ale premier polskiego rządu dotąd nie zabrał głosu w sprawie nocnych knowań swojego koalicjanta.


3.
Już za kilka godzin, na portalu natemat.pl, ukaże się najnowsza rozmowa z cyklu „
Allegro ma non troppo”. Podjęta zostanie kolejna próba wlania w widzów i słuchaczy odrobiny nadziei i energii. Bez której to energii – waszej – wszystko dookoła, cała Polska, marna będzie miała przyszłość.
Może tym razem obejrzycie i udostępnicie?



Egipt ujawnia krytyczne usterki radaru i silnika rosyjskiego Su-35
Egipt ujawnił powód, dla którego anulował kontrakt z Rosją na zakup Su-35: przestarzały radar, słaby system walki elektronicznej i nieefektywne, wadliwe silniki, które ujawniły się w testach, a to wstrząsnęło rynkiem uzbrojenia.
https://bulgarianmilitary.com/2025/07/03/egypt-unmasks-russian-su-35s-critical-radar-engine-defects/
Wysoki rangą egipski urzędnik wojskowy ujawnił, że Kair anulował umowę z 2018 r. na zakup rosyjskich myśliwców Su-35 po tym, jak dogłębna ocena techniczna wykazała poważne niedociągnięcia w systemach samolotu.
Decyzja ta, początkowo podyktowana presją geopolityczną ze strony Stanów Zjednoczonych, została ugruntowana obawami dotyczącymi przestarzałego radaru samolotu, podatnego na ataki systemu walki elektronicznej i nieefektywnych silników, które nie spełniały potrzeb egipskich sił powietrznych w zakresie reagowania na współczesne zagrożenia regionalne.
Oświadczenie z początku lipca 2025 r. rzuca nowe światło na umowę, która upadła kilka lat temu i podkreśla zwrot Egiptu w stronę bardziej zaawansowanych i niezawodnych platform, co rodzi pytania o pozycję Rosji na światowym rynku zbrojeniowym.
Su-35, myśliwiec wielozadaniowy 4,5 generacji opracowany przez rosyjskie Biuro Projektowe Suchoj, był kiedyś uważany za kamień węgielny moskiewskiego eksportu wojskowego. Egipski kontrakt o wartości 2 miliardów dolarów na 24 odrzutowce, podpisany w 2018 r., był postrzegany jako wielki sukces Rosji na Bliskim Wschodzie.
Jednak presja USA poprzez ustawę Countering America's Adversaries Through Sanctions Act [CAATSA] i niedociągnięcia techniczne doprowadziły do wycofania się Kairu z umowy z 2020 r., a samoloty zostały później przekierowane do Iranu. Ostatnie rewelacje, o których donosi Defense News, podkreślają konkretne wady, które przeważyły szalę na niekorzyść Su-35, oferując rzadki wgląd w egipskie kalkulacje strategiczne i ich implikacje dla krajobrazu wojskowego regionu.

Niedociągnięcia techniczne Su-35: bliższe spojrzenie
Su-35, znany jako Flanker-E w żargonie NATO, to dwusilnikowy, supermanewrowy myśliwiec zaprojektowany do konkurowania z zachodnimi platformami, takimi jak F-15 i Rafale. Napędzany dwoma rakietami Saturn AL do wojny psychologicznej, odrzutowiec może pochwalić się stosunkiem ciągu do masy wynoszącym 1,1, co umożliwia zwinność w walce powietrznej.
Jego radar Irbis-E, pasywny elektronicznie skanowany układ antenowy [PESA], może wykrywać cele w odległości do 400 kilometrów, a samolot może przenosić różnorodny ładunek, w tym pociski powietrze-powietrze R-77 i pociski przeciwokrętowe Kh-31. Pomimo tych zalet, ocena Egiptu wykazała, że Su-35 ma braki w krytycznych obszarach niezbędnych do nowoczesnej walki powietrznej.
System walki elektronicznej, mający chronić samolot przed wrogimi radarami i rakietami, uznano za niewystarczający. Według egipskiego urzędnika system ten zmagał się z zaawansowanymi technikami zakłócania, powszechnymi na dzisiejszych polach bitew, gdzie elektroniczne środki zaradcze są coraz bardziej wyrafinowane. Ta podatność może narazić Su-35 na uderzenie wroga, szczególnie w środowiskach spornych, takich jak te na Bliskim Wschodzie, gdzie przeciwnicy stosują najnowocześniejsze narzędzia walki elektronicznej.
Radar Irbis-E PESA, choć potężny jak na swoje czasy, był kolejnym powodem do obaw. W przeciwieństwie do aktywnych radarów z elektronicznym skanowaniem [AESA] stosowanych w zachodnich myśliwcach, takich jak F-35 lub egipskie odrzutowce Rafale, system PESA opiera się na starszej technologii wykorzystującej komponenty z arsenku galu.
Są one mniej wydajne i bardziej podatne na zakłócenia niż systemy AESA na bazie azotku galu, które oferują lepsze rozrożnienie celów i odporność na zakłócenia elektroniczne. Egipskie siły powietrzne, stawiając na zaawansowane możliwości czujników, uznały radar Su-35 za przestarzały w stosunku do wymagań nowoczesnej wojny, w której świadomość sytuacyjna jest najważniejsza.
Silniki odrzutowca również wzbudziły podejrzenia. Silniki AL-41F1S, choć mocne, wytwarzają wysoką sygnaturę termiczną i akustyczną, dzięki czemu Su-35 jest łatwiejszy do wykrycia przez systemy podczerwieni i radary. Ogranicza to jego przeżywalność w operacjach skoncentrowanych na stealth, co jest coraz większym priorytetem w regionach narażonych na zaawansowane zagrożenia, takie jak izraelski F-35I Adir lub turecki Bayraktar. Ponadto wysokie zużycie paliwa przez silniki ogranicza zasięg i ładowność Su-35 w porównaniu z bardziej wydajnymi zachodnimi konstrukcjami, takimi jak silniki General Electric F110 napędzające egipską flotę F-16.

Zależność od AWACS: taktyczna niespójność
Siły powietrzne Egiptu działają zgodnie z doktryną kładącą nacisk na niezależność operacyjną, co jest koniecznością ze względu na złożone zagrożenia na Bliskim Wschodzie, od powstań na Synaju po potencjalne konflikty wzdłuż jego granic. Poleganie Su-35 na zewnętrznym przewodnictwie z powietrznych systemów ostrzegania i kontroli [AWACS] kłóciło się z tym podejściem.
W przeciwieństwie do Rafale, który integruje zaawansowane czujniki, takie jak radar Thales RBE2 AESA i pakiet walki elektronicznej SPECTRA do operacji autonomicznych, Su-35 wymaga stałych łączy danych z AWACS, aby zapewnić optymalną wydajność w złożonych misjach. Ta zależność, jak zauważył egipski urzędnik, podważa skuteczność odrzutowca w scenariuszach, w których wsparcie AWACS może być niedostępne lub zakłócone.
Doświadczenie Egiptu w operacjach regionalnych, takich jak ataki powietrzne na grupy bojowników w Libii, podkreśla potrzebę samowystarczalnych platform. Rafale, nabyty przez Egipt w 2015 i 2021 r., udowodniły swoją wartość w takich misjach, wykorzystując zintegrowany zestaw czujników do przeprowadzania precyzyjnych uderzeń bez zewnętrznego wsparcia. Ograniczenia Su-35 w tym zakresie sprawiły, że nie pasował on do taktycznych potrzeb Kairu, szczególnie w regionie, w którym szybkie, niezależne reakcje mają kluczowe znaczenie.

Presja geopolityczna i upadek umowy
Anulowanie umowy na Su-35 nie było wyłącznie decyzją techniczną. Stany Zjednoczone, obawiając się rosnących wpływów Rosji na Bliskim Wschodzie, wywierały znaczną presję za pośrednictwem CAATSA, ustawy z 2017 r. mającej na celu odstraszenie krajów od zakupu rosyjskiego sprzętu wojskowego.
Podobna presja doprowadziła Indonezję do wycofania się z własnej umowy na Su-35 w 2018 r., jak donosi Reuters. Egipt, główny odbiorca amerykańskiej pomocy wojskowej, stanął w obliczu ryzyka sankcji i napiętych stosunków z Waszyngtonem, kluczowym sojusznikiem zapewniającym ponad 1 mld USD rocznie wsparcia.
Do 2020 r. Kair po cichu odłożył umowę, a Rosja przekierowała Su-35 do Iranu, co zostało potwierdzone postami na X i doniesieniami The Moscow Times. Jednak transfer ten został utrudniony przez nadwyrężone zdolności produkcyjne Rosji z powodu trwającej wojny w Ukrainie, w wyniku której Moskwa straciła, według ukraińskich źródeł, ponad 40% swojej floty Su-35. Opóźnienie w dostarczeniu tych samolotów do Iranu, początkowo spodziewane do marca 2025 r., uwypukla szersze wyzwania stojące przed rosyjskim przemysłem zbrojeniowym, co prawdopodobnie wpłynęło na decyzję Egiptu o poszukiwaniu gdzie indziej.
Odejście Egiptu od Rosji odzwierciedla również pogłębiające się więzi z Francją i, coraz częściej, Chinami. Francja, wieloletni dostawca, dostarczyła Egiptowi 54 samoloty Rafale, wyposażone w zaawansowane systemy, które przewyższają Su-35 pod względem wszechstronności i przeżywalności.
Tymczasem rosnąca obecność Chin w regionie, czego przykładem jest myśliwiec J-10C , przykuła uwagę Kairu. J-10C, odrzutowiec 4,5 generacji z radarem AESA i pociskami PL-15, zyskał popularność po doniesieniach o sukcesie Pakistanu w starciu z indyjskimi Rafales w maju 2025 r.

Siły Powietrzne Egiptu w 2025 r.: Wytyczanie nowego kursu
… Chiński J-10C stał się silnym konkurentem, szczególnie po udziale Egiptu w ćwiczeniach „Eagles of Civilization 2025” z Chinami, które pokazały możliwości tego odrzutowca. W przeciwieństwie do Su-35, J-10C ma radar AESA i niższe koszty operacyjne, co czyni go atrakcyjną opcją dla Egiptu, który zwraca uwagę na koszty. Raporty Breaking Defense wskazują na rosnącą współpracę wojskową między Kairem a Pekinem, w tym wspólne ćwiczenia morskie i programy szkolenia oficerów, co sygnalizuje potencjalne przejście na platformy chińskie.
Systemy bezzałogowe są również w centrum zainteresowania Egiptu. Turecki Bayraktar TB2, szeroko stosowany w konfliktach regionalnych, oferuje niedrogie możliwości precyzyjnego uderzenia, podczas gdy chińskie drony, takie jak Wing Loong II, zapewniają zaawansowane opcje nadzoru i ataku. Systemy te są zgodne z potrzebą Egiptu w zakresie elastycznych, opłacalnych rozwiązań do przeciwdziałania zagrożeniom asymetrycznym, takim jak powstania na Synaju lub wyzwania bezpieczeństwa morskiego na Morzu Czerwonym.

Malejące wpływy Rosji na rynku zbrojeniowym
Decyzja Egiptu o wycofaniu się z umowy Su-35 jest ciosem dla rosyjskiego przemysłu obronnego, który już odczuwa skutki niepowodzeń na innych rynkach. Indonezja i Indie podobnie wycofały się z zakupu Su-35, powołując się na ograniczenia techniczne i ryzyko geopolityczne.
Wojna w Ukrainie jeszcze bardziej nadwyrężyła zdolność Rosji do produkcji i dostarczania zaawansowanych systemów, a linie produkcyjne zostały zakłócone przez sankcje i straty na polu bitwy. Posty na X z czerwca 2025 r. wskazują, że niedostarczenie przez Rosję Su-35 do Iranu zgodnie z harmonogramem wzbudziło wątpliwości co do wiarygodności Moskwy jako dostawcy.
Przekierowanie egipskich Su-35 do Iranu, o którym donosi India Today, podkreśla zwrot Rosji w stronę mniej tradycyjnych rynków. Jednak własne zmagania Iranu z izraelskimi F-35 w kampanii powietrznej w czerwcu 2025 r., o których donosi Newsweek, podkreślają podatność Su-35 na ataki zaawansowanych systemów zachodnich. Rosyjskie działania mające na celu promowanie myśliwca stealth Su-57 nie zyskały jeszcze popularności, a do 2025 r. działało mniej niż tuzin jednostek.

Zmieniająca się równowaga na Bliskim Wschodzie
Odrzucenie Su-35 przez Egipt odzwierciedla szersze trendy zmieniające krajobraz wojskowy Bliskiego Wschodu. Wzrost Chin jako dostawcy broni, czego przykładem są J-10C i J-35, podważa dominację platform zachodnich i rosyjskich.
Doniesienia o sukcesie Pakistanu z J-10C w walce z indyjskimi Rafalami wzbudziły zainteresowanie w całym regionie, a Egipt, ZEA i inne kraje, jak zauważył Newsweek, badają chińskie opcje. Tymczasem Francja nadal umacnia swoją pozycję kluczowego dostawcy do Egiptu, wykorzystując sprawdzoną historię Rafali.
Decyzja podkreśla również trwały wpływ Stanów Zjednoczonych w regionie. Wykorzystując CAATSA, Waszyngton skutecznie odciągnął Egipt od rosyjskich systemów, zachowując swoją strategiczną przewagę. Jednak rosnąca atrakcyjność chińskich platform stanowi nowe wyzwanie, ponieważ Pekin dąży do rozszerzenia swojej obecności na Bliskim Wschodzie. Dla Egiptu kluczowe będzie zrównoważenie tych relacji przy jednoczesnym zajmowaniu się regionalnymi zagrożeniami — takimi jak izraelskie siły powietrzne wyposażone w F-35 lub skoncentrowana na dronach strategia Turcji.
Niepowodzenie Su-35 w zaspokajaniu potrzeb Egiptu rodzi pytania o przyszłość rosyjskiego eksportu broni i wykonalność jego starzejących się platform w szybko ewoluującym krajobrazie technologicznym. Gdy Kair wytycza swoją ścieżkę naprzód, czy podwoi wysiłki w zachodnich systemach, takich jak Rafale, przyjmie ekonomiczne alternatywy Chin, czy też będzie dążył do hybrydowego podejścia? Odpowiedź może zmienić dynamikę władzy w regionie na wiele lat.



Szef NATO wyjaśnia, dlaczego jest fanem Tr\umpa.
https://www.nytimes.com/2025/07/05/magazine/mark-rutte-interview.html
„Nie ma wątpliwości, że prezydent Trump miał elektryzujący wpływ na NATO. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego została założona po II wojnie światowej, aby działać jako bastion przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Teoretycznie jej państwa członkowskie — obecnie 32 z nich, w tym większość krajów europejskich, Kanada, Turcja i Stany Zjednoczone — są związane przysięgą wspólnej obrony: najsłynniejsze postanowienie sojuszu, znane jako Artykuł 5, stanowi, że atak na jedno państwo członkowskie zobowiązałby do odpowiedzi wszystkie. W praktyce jednak Stany Zjednoczone są zdecydowanie najważniejszym członkiem. Przez 76 lat istnienia NATO Ameryka dostarczała wojska, wywiad, logistykę i arsenał nuklearny, dzięki którym sojusz działa.

Trump jednak od dawna jest sceptykiem NATO. Potępiał NATO jako obciążenie finansowe dla Stanów Zjednoczonych i donoszono, że kilkakrotnie w trakcie swojej pierwszej kadencji prywatnie groził wycofaniem się z niego. Ostatnio zażądał, aby państwa NATO płaciły znacznie więcej za własną obronę i kwestionował, czy Stany Zjednoczone przyjdą Europie z pomocą, jeśli Rosja dokona inwazji na państwo członkowskie.

Mark Rutte to człowiek, którego zadaniem jest zadowolenie Trumpa, podczas gdy on sam przygotowuje NATO na nową, bardziej niebezpieczną erę, w której Rosja ma ambicje ekspansjonistyczne, Stany Zjednoczone są postrzegane jako mniej wiarygodne, a Europa jest żałośnie nieprzygotowana do walki o własne cele. Został sekretarzem generalnym NATO pod koniec zeszłego roku po 14 latach pełnienia funkcji premiera Holandii, gdzie jego długowieczność jako prawicowego lidera przyniosła mu przydomek Teflonowy Mark.

Niedawno spotkałam Rutte w siedzibie NATO w Brukseli po kluczowym szczycie, na którym członkowie NATO zobowiązali się wydawać 5 procent swojego PKB na obronę do 2035 r., w porównaniu z wymaganymi obecnie 2 procentami. To kwota, której zażądał Trump, a Rutte dotrzymał słowa. Ale największe nagłówki ze szczytu dotyczyły relacji Rutte z Trumpem. Przed szczytem Trump zamieścił na Truth Social bardzo pochlebną prywatną wiadomość tekstową, którą Rutte wysłał mu na temat amerykańskiego bombardowania irańskich obiektów nuklearnych. A potem, podczas spotkania, Rutte zażartował, że Trump zachowywał się jak „tatuś” wobec niegrzecznych narodów Bliskiego Wschodu, co Trump wyraźnie uwielbił — komitet zbierania funduszy Trumpa zaczął nawet sprzedawać koszulki z napisem „Daddy”.

Dla niektórych obserwatorów wszystko to było dowodem na to, że Rutte jest gotów zrobić wszystko, aby zadowolić Trumpa, mimo że Stany Zjednoczone podobno rozważają wycofanie tysięcy żołnierzy z Europy i tuż po mojej rozmowie z Rutte ogłosiły, że wstrzymują dostawy broni na Ukrainę. Bez względu na jego motywacje, dla mnie jasne było w naszej rozmowie, że Rutte nie jest zainteresowany zniechęceniem amerykańskiego prezydenta.

- Zacznę od dużego, ale podstawowego pytania: Dlaczego NATO powinno mieć znaczenie dla Amerykanów teraz? Co Amerykanie zyskują dziś z tego traktatu? Jeśli chcesz bronić USA, musisz upewnić się, że trzy rzeczy są bezpieczne. Potrzebujesz bezpiecznej Arktyki, ponieważ się otwiera, a Chińczycy i Rosjanie tam żeglują. Potrzebujesz bezpiecznego Atlantyku, ponieważ to twoje morze; jest kluczowe. I potrzebujesz bezpiecznej Europy, ponieważ Rosja jest tutaj, a Rosja odradza się w niewiarygodnym tempie — nie po to, by zaatakować Norwegię, ale by ostatecznie zaatakować USA. Jeśli Arktyka, jeśli Ocean Atlantycki, jeśli Europa nie są bezpieczne, USA mają duży problem.
Zakładam, że tak to sprzedałeś prezydentowi Trumpowi, który nie jest wielkim fanem NATO i zasadniczo postrzega Europę, jak wspominał w przeszłości, jako grupę darmozjadów. Widzi ją jako narody europejskie zasadniczo finansujące swoje państwa opiekuńcze kosztem amerykańskiej obronności. Czy uważasz, że ten pogląd jest sprawiedliwy?

- Druga połowa poglądu jest sprawiedliwa, ale pierwszej połowy bym nie kupił, ponieważ jestem pewien, że Trump doskonale zdaje sobie sprawę, że aby Stany Zjednoczone pozostały silne i bezpieczne, istnieje to osadzenie w europejskim bezpieczeństwie i współpraca w celu zapewnienia bezpieczeństwa Indo-Pacyfiku. Ale zgadzam się z drugą połową, ponieważ istnieją te ogromne irytujące czynniki od czasów Eisenhowera u amerykańskich prezydentów i myślę, że mają całkowitą rację, że Europejczycy nie płacili wystarczająco dużo. Ma więc ważny argument i na szczęście w zeszłym tygodniu w Hadze rozwiązaliśmy ten problem.

- Zanim przejdziemy do sedna, chciałbym trochę porozmawiać o stylu, ponieważ Twoje interakcje z prezydentem Trumpem po tym spotkaniu zostały nazwane, cytuję tutaj, „pochlebianiem” i „zorganizowanym płaszczeniem się”. Widziałem, jak ktoś teraz nazywa NATO Północnoatlantycką Organizacją Trumpa. Jak to widzisz?

- Myślę, że jeśli ktoś zasługuje na pochwałę, to ta pochwała powinna zostać udzielona. A prezydent Trump zasługuje na wszystkie pochwały, ponieważ bez jego przywództwa, bez jego ponownego wyboru na prezydenta Stanów Zjednoczonych, 2 procent w tym roku i 5 procent w 2035 roku — nigdy, przenigdy nie bylibyśmy w stanie osiągnąć porozumienia w tej sprawie.

- Chcę dojść do tego, jakie dokładnie są te liczby i co one oznaczają, ale po szczycie są dwa obozy. Jeden powiedział, że zrobiłeś to, co zrobiłeś, aby uspokoić ego prezydenta Trumpa i zorganizować udany szczyt, co zrobiłeś. A drugi powiedział, że chociaż nasz prezydent lubi pochlebstwa, ostatecznie uważa je za słabość i zadowalają go tylko przez jakiś czas. Jestem pewien, że widziałeś wszystkie te komentarze?

- Byłem premierem Holandii przez 14 lat, więc wiem, co to krytyka, ale mnie to nie obchodzi. Ostatecznie muszę wykonać swoją pracę. Muszę utrzymać NATO w całości. A największym sojusznikiem są Stany Zjednoczone. Ten największy sojusznik zapłacił, od czasów Eisenhowera, więcej niż Europejczycy. A teraz, po raz pierwszy od 65 lat, wyrównamy to, co płacą Stany Zjednoczone, i to, co płacą Europejczycy. A bez Trumpa to by się nie wydarzyło.

- Czy przeszkadzało ci, że wiadomość tekstowa, którą mu wysłałeś, została przez niego upubliczniona?

- Wcale nie, ponieważ to, co było w wiadomości tekstowej, jest dokładnie takie, jak to widzę. Po pierwsze, że wykonał świetną robotę w sprawie Iranu, bombardując obiekt nuklearny. I jak powiedziałem w tej wiadomości tekstowej, teraz lecisz ku kolejnemu wielkiemu sukcesowi, jakim jest szczyt NATO, który zobowiąże się do 5-procentowych wydatków na obronę, a to jest transformacyjne.

- Dobrze. Spotykamy się po tym szczycie NATO, a wielkim sukcesem jest to, że państwa członkowskie — z wyjątkiem Hiszpanii — zgodziły się zwiększyć wydatki na obronę do 5 procent PKB do 2035 roku. Czy możesz mi krótko wyjaśnić, dlaczego 5 procent to właściwa liczba?

- Tak, a nawiasem mówiąc, wszystkie 32 się zgodziły. Jest jeden problem z Hiszpanią. Hiszpania mówi: OK, zgadzamy się, ale uważamy, że możemy osiągnąć wszystkie te możliwości przy niższych inwestycjach. To jest absolutnie niemożliwe, więc historia udowodni, że się mylą. Ale to jest zgoda na niezgadzanie się.
Ale wracając do pytania: mamy ogromne wyzwanie geopolityczne. A jest nim przede wszystkim Rosja, która odbudowuje się w tempie i szybkości, które nie mają sobie równych w niedawnej historii. Obecnie produkują trzy razy więcej amunicji w ciągu trzech miesięcy niż całe NATO w ciągu roku. To nie do utrzymania, ale Rosjanie współpracują z Koreańczykami z Północy, z Chińczykami i Irańskimi, mułłami, w walce z tą niesprowokowaną wojną agresji przeciwko Ukrainie. Więc tutaj Indo-Pacyfik i wasz Atlantyk stają się coraz bardziej połączone. Wiemy, że Chiny mają oko na Tajwan. Biorąc pod uwagę cały ten układ geopolityczny, nie ma sposobu, abyśmy mogli się obronić, jeśli będziemy trzymać się tych starych 2 procent.
Więc jeśli chodzi o podstawowe wydatki na obronę, musimy zwiększyć je do 3,5 procent. A potem oczywiście są wszystkie wydatki związane z obroną. Musimy rozwijać bazę przemysłową obrony. Musimy wydawać pieniądze na cyberprzestrzeń, na hybrydę. Musimy przygotować nasze społeczeństwa w szerszym zakresie poza wojskiem. To jest dodatkowe 1,5 procent prowadzące do 5 procent. Więc tak, to są ogromne wydatki. Ale jeśli tego nie zrobimy, będziemy musieli nauczyć się rosyjskiego.
-Jestem pewien, że widziałaś komentarze ministra spraw zagranicznych Rosji, Siergieja Ławrowa, że ten nowy cel spowoduje koniec NATO, ponieważ zasadniczo doprowadzi członków NATO do bankructwa. Zasadniczo mówi, że NATO jest zaangażowane w kosztowny wyścig zbrojeń. Znam Siergieja Ławrowa bardzo dobrze. Był ministrem spraw zagranicznych Rosji od narodzin Jezusa Chrystusa i nigdy nie traktowałem go poważnie. Kiedy mówisz o fake newsach, słuchaj Siergieja Ławrowa.

- Więc nie martwisz się wyścigiem zbrojeń między Europą a Rosją?

- Nie, wcale. Musimy się upewnić, że odstraszanie istnieje, a fakt, że Ławrow wygłasza ten komentarz — powtórzę, nie interesowałbym się zbytnio jego komentarzami, ale jest to wyraźny dowód na to, że odstraszanie działa. I to jest kluczowe, ponieważ Rosja jest na wojennej stopie pod każdym względem. Wielkość armii, to, w co inwestują, w czołgi, w systemy obrony powietrznej, w artylerię, w amunicję — to jest niesamowite.

- Kanclerz Niemiec Friedrich Merz powiedział: „Same pieniądze nie rozwiążą naszych problemów”. Rozmawialiśmy o wydatkach, ale jakie problemy widzisz w faktycznym uczynieniu tych wydatków efektywnymi?

- Ma całkowitą rację, ponieważ odstraszanie jest realne tylko wtedy, gdy mamy ludzi i produkcję przemysłową, aby upewnić się, że ludzie mogą wykorzystać broń, której potrzebujemy, aby naprawdę się bronić. Więc to są dwie kwestie, nad którymi naprawdę musimy popracować. Aby uzyskać odpowiednią liczbę ludzi w wojsku, to coś na szczeblu krajowym, a kraje mogą podejmować decyzje: tak pobór, nie pobór, wydawanie więcej na pensje dla swoich żołnierzy…

- Myślisz, że Europa będzie musiała wprowadzić pobór?

- Nie, nie, to zależy od decyzji poszczególnych krajów. Niektóre kraje to zrobią. Finlandia już wprowadziła pobór. Inne nie, ale ogólnie będzie to oznaczać płacenie dobrych pensji naszym mężczyznom i kobietom w mundurach. Szczególnie martwię się o produkcję przemysłu obronnego, a to jest problem w całym sojuszu, ponieważ po prostu brakuje nam bazy przemysłu obronnego do produkcji broni, której potrzebujemy, aby upewnić się, że możemy odstraszyć Rosjan, Koreańczyków z Północy lub kogokolwiek, kto nas zaatakuje. I nad tym teraz bardzo szybko pracujemy.

- Niedawno ukazał się obszerny artykuł w New Yorkerze, w którym opisano ćwiczenia szkoleniowe w Estonii, która jest państwem członkowskim, mające na celu sprawdzenie jej gotowości na ewentualną inwazję rosyjską. W artykule zauważono, że Estonia nie ma sił powietrznych ani marynarki wojennej. A podczas ćwiczeń drużyna grająca armią inwazyjną miała „przewagę możliwości” — więcej ciężkiego opancerzenia, więcej ognia dalekiego zasięgu. Zasadniczo nie poszło to dobrze dla Estonii. Czy te ćwiczenia były dla ciebie sygnałem ostrzegawczym?

- Nie. To, co opisał tam New Yorker, jest prawdą, ale to nie jest sygnał ostrzegawczy, ponieważ mamy wszystkie plany, że jeśli Estonia zostanie zaatakowana — a Rosjanie o tym wiedzą — nasza reakcja będzie druzgocąca. Nie mogę wchodzić we wszystkie szczegóły, ponieważ Władimir Putin, jak wiem, ogląda te programy. Ale musimy się upewnić, że nie tylko mamy te plany, ale także ludzi i sprzęt wojskowy, aby je wesprzeć. I właśnie dlatego musimy wydać więcej. Ale nie chodzi o to, że Estończycy są pozostawieni samym sobie. To byłaby pełna siła NATO, w tym pełne wsparcie Stanów Zjednoczonych, które przyjdzie na ratunek. Putin o tym wie. Dlatego nie zaatakuje Estonii dzisiaj. Ale może to zrobić za pięć lub siedem lat, jeśli nie dokonamy wszystkich tych dodatkowych inwestycji.

- Jest kluczowe zdanie w tym, co właśnie powiedziałeś, które brzmi „z pełnym poparciem Stanów Zjednoczonych”. To jest wyraźnie powód tak wielu obaw i dyskusji, ponieważ prezydent Trump nigdy nie zobowiązał się w pełni do obrony Europy, gdyby rzeczywiście coś takiego miało się wydarzyć. Czy jesteś pewien, że w tej chwili, gdyby Estonia została zaatakowana, Stany Zjednoczone przyszłyby jej z pomocą?

- W stu procentach. Nie mam żadnych wątpliwości i było to bardzo jasne na konferencji prasowej w Hadze. Ale także wszystko, o czym rozmawiałem przez ostatnie sześć miesięcy z nową administracją USA — absolutnie żadnego cienia wątpliwości, że USA są całkowicie oddane NATO, są całkowicie oddane Artykułowi 5. Jest jeden wielki powód do irytacji, a mianowicie fakt, że Europejczycy nie zapłacili swojej uczciwej części.

To jest irytujące, o czym prezydent Trump mówi publicznie, ale jest też głębszy problem, a mianowicie to, że prezydent Trump nie lubi wdawać się w zagraniczne uwikłania. Ma bardzo transakcyjny pogląd na świat: jeśli jest to dobre dla niego lub dla Ameryki, to to zrobi. Czy jesteś pewien, że jedynym irytującym czynnikiem było to, że Europejczycy nie płacili wystarczająco dużo, czy też istnieje fundamentalna rozbieżność między sposobem, w jaki amerykański prezydent postrzega świat, a zobowiązaniami wobec tych organizacji międzynarodowych?

- Nie sądzę. Prezydent Trump powołał doskonały zespół ds. polityki zagranicznej, w tym Marco Rubio i Pete'a Hegsetha oraz Matta Whitakera, ambasadora tutaj w NATO. I istnieje szerokie porozumienie, że jeśli chodzi o obronę terytorium NATO, Stany Zjednoczone są integralną częścią. Oznacza to, że nie chodzi tylko o obronę Europy; chodzi o Stany Zjednoczone, z powodów, o których wspomniałem wcześniej: że Stany Zjednoczone nie są bezpieczne, jeśli Atlantyk, Europa i Arktyka nie są bezpieczne.
Jest drugi powód związany z Indo-Pacyfikiem. Coraz bardziej zdajemy sobie z tego sprawę i nie bądźmy naiwni: gdyby Xi Jinping zaatakował Tajwan, najpierw zadzwoniłby do swojego młodszego partnera w tym wszystkim, Władimira Władimirowicza Putina, mieszkającego w Moskwie, i powiedział mu: „Hej, zamierzam to zrobić i potrzebuję, żebyś zajął im czas w Europie, atakując terytorium NATO”. To jest najprawdopodobniej sposób, w jaki to się potoczy. A żeby ich odstraszyć, musimy zrobić dwie rzeczy. Po pierwsze, NATO, jako całość, musi być tak silne, że Rosjanie nigdy tego nie zrobią. Po drugie, musimy współpracować z Indo-Pacyfikiem — coś, co prezydent Trump bardzo promuje. Ponieważ mamy tę bliską współzależność, współpracujemy w zakresie przemysłu obronnego, innowacji między NATO a Indo-Pacyfikiem.

- Ciekawe, że mówisz o zespole Trumpa ds. polityki zagranicznej i ich zrozumieniu i zaangażowaniu w bezpieczeństwo NATO. Stany Zjednoczone miały do 100 000 żołnierzy stacjonujących w Europie w ramach zobowiązań NATO, w tym około 20 000, które prezydent Biden rozmieścił po inwazji Rosji na Ukrainę. Ale administracja Trumpa mówi teraz, że zamierza ponownie rozmieścić część z nich w innych częściach świata. Czy powiedziano ci, jak będzie wyglądać ta redukcja?

- W tej chwili nie mówi się o redukcji. Wiemy, że Europejczycy muszą wydać więcej. To właśnie robimy. Jeśli chodzi o liczbę żołnierzy, wszyscy zgodziliśmy się, że w Europie nie powinno być żadnych luk w zakresie zdolności. Cokolwiek musi się wydarzyć w przyszłości, aby bardziej skupić się na Azji, musi zostać zrobione w taki sposób, aby rzeczywiście tych luk w zakresie zdolności nie było, aby nie było żadnych niespodzianek. Właśnie w ten sposób omawiam to z administracją amerykańską.

- Prezydent Francji Emmanuel Macron powiedział, że fajnie byłoby wiedzieć, jaki jest harmonogram redukcji, co moim zdaniem oznacza, że najwięksi europejscy sojusznicy Ameryki nie mają pojęcia, kiedy to się stanie i jak będzie wyglądać liczba. Czy masz pojęcie, kiedy to się stanie i jak będzie wyglądać liczba?

- Cóż, ja mam poczucie, że wszyscy zgadzamy się, że NATO jest integralną całością. Nie zapominajmy, że jedyny raz, kiedy Artykuł 5 został uruchomiony, to dzień po 11 września, kiedy to Lord Robertson, ówczesny sekretarz generalny, ogłosił sytuację Artykułu 5 z powodu ataku.

Sekretarzu Generalny, oto, o co pytam: Mówisz, że zobowiązanie jest niepodważalne, a jednak to, co widzimy, podczas gdy szaleje wojna z odradzającą się Rosją u progu Europy, to wycofywanie się Stanów Zjednoczonych z Europy.

- Naprawdę muszę cię poprawić. Stany Zjednoczone nie wycofują się z Europy. Stany Zjednoczone oczekują, że Europejczycy zadbają o swoją obronę na większą skalę niż obecnie, co jest logiczne. Pozwól, że zapewnię cię, że wszystkie nasze plany, część tych planów polega na tym, że Europejczycy stopniowo — i to jest zmiana — przejmą od Stanów Zjednoczonych więcej ciężaru obrony tej części terytorium NATO, tak aby Stany Zjednoczone mogły zatem bardziej zwrócić się w stronę Azji, w stronę Indo-Pacyfiku, tak jak powinny. Jest to również w naszym europejskim interesie, ponieważ wiemy, że Chiny i Korea Północna są bardzo zaangażowane w ten wysiłek wojenny na Ukrainie. Więc to wszystko jest ze sobą powiązane.

- Jeśli chodzi o Ukrainę, NATO i USA wydają się różnić w kwestii faktycznego apetytu Putina na rozmowy pokojowe. Zarówno Trump, jak i sekretarz stanu Marco Rubio niedawno złożyli komentarze sugerujące, że uważają, że rozmowy są nadal aktualne. Z drugiej strony, wysoki rangą urzędnik NATO powiedział, że „nadal wątpimy, czy Rosja jest zainteresowana sensownymi negocjacjami”. Jakie jest twoje stanowisko w tej sprawie?

- Ryzykując, że znów pochwalę prezydenta Trumpa: to on przełamał impas z Putinem. Kiedy został prezydentem w styczniu, rozpoczął te dyskusje z Putinem i był jedynym, który był w stanie to zrobić. To musiało się wydarzyć. Bezpośredni dialog między prezydentem USA a prezydentem Federacji Rosyjskiej. Oczywiście jest to proces krok po kroku. Mieliśmy już dwie rundy rozmów pokojowych w Stambule, gdzie Ukraińcy wysłali bardzo doświadczony zespół, potraktowali to bardzo poważnie, a niestety Rosjanie wysłali tego historyka, aby nie był traktowany tak poważnie. Więc jeszcze tam nie jesteśmy, a to oznacza, że w międzyczasie musicie upewnić się, że Ukraina ma to, czego potrzebuje, aby pozostać w walce. Dobra wiadomość jest taka, że Europejczycy zebrali już 35 miliardów dolarów pomocy wojskowej w tym roku, aby dostarczyć ją Ukrainie, co jest więcej niż w zeszłym roku.

- Europejczycy musieli to zrobić, ponieważ Stany Zjednoczone wycofały się z tego. Ale czyż nie jest logiczne, że Stany Zjednoczone zwróciły się do Europejczyków: „Czy moglibyście z czasem wziąć na siebie więcej ciężaru, jeśli chodzi o konkretne wsparcie dla Ukrainy?”

- Myślę, że to całkowicie logiczne i całkowicie sprawiedliwe.

Jedno to wziąć na siebie więcej ciężaru. Drugie to: W zasadzie odłączymy wtyczkę.

- Kto ci to powiedział?
Istnieje prawdziwa różnica zdań na temat tego, jakie dokładnie jest zaangażowanie Ameryki w stosunku do Ukrainy. Amerykańska administracja całkowicie podziela pogląd i zgadza się z Europejczykami, że ta wojna w Ukrainie jest kluczowa dla obrony terytorium NATO w przyszłości i że musimy upewnić się, że Ukraina jest w najsilniejszej możliwej pozycji, aby powstrzymać Rosjan przed zajęciem większego terytorium, a jeśli chodzi o zawieszenie broni lub, co jeszcze lepsze, układ pokojowy, Ukraina z pewną pomocą będzie w stanie powstrzymać Putina przed ponownym atakiem na Ukrainę w przyszłości. Ale jeśli chodzi o faktyczne wydane pieniądze, myślę, że sprawiedliwe będzie, aby Europejczycy wzięli na siebie większą część ciężaru.

- Kiedy przygotowywałam się do tego wywiadu, oczywiście sporo o tobie czytałam. Jedną rzeczą, która naprawdę mnie uderzyła, było to, że będąc premierem Holandii, opowiadałeś się za wstrzymaniem funduszy pandemicznych dla krajów, które nie przestrzegały demokratycznych wartości UE — że kraje, które nie działały w sposób demokratyczny, nie powinny być beneficjentami pieniędzy pochodzących z UE. Był to szeroko rozpowszechniony pogląd w Europie.
Zastanawiałam się: Czy uważasz, że kraje, które nie są wiarygodnymi demokracjami, powinny być częścią NATO?

- Cóż, teraz przewodzę sojuszowi 32 krajów. A to oznacza, że mam tylko jedno zadanie, a mianowicie upewnienie się, że cały sojusz pozostanie w całości, że będziemy na jednej stronie. A to oznacza, że ostatnią rzeczą, jaką zrobię, będzie dyskusja o politykach krajowych.

- Ale częścią idei NATO są sojusznicy, którzy podzielają zaangażowanie w wartości demokratyczne. Zostało stworzone właśnie po to. A teraz macie w ramach tego sojuszu to, co niektórzy nazwaliby demokratycznie cofającymi się Stanami Zjednoczonymi. Macie Węgry, które nazywają siebie nieliberalną demokracją. I macie Turcję pod rządami prezydenta Erdogana, którą nazywa się autokracją wyborczą. Czy ten sojusz może przetrwać, skoro wartości leżące u jego podstaw nie są już powszechnie uznawane w sposób, w jaki być może kiedyś były?

- Nie jestem pewien, czy całkowicie zgadzam się ze wszystkimi założeniami w twoim pytaniu, ale to jest debata, jako demokracje, którą możemy prowadzić, i dlatego rzeczywiście jesteśmy sojuszem demokracji. Mogę ci powiedzieć, że w NATO będziecie mieli wiele debat i problemów między krajami. Są debaty na temat wartości, na temat wszystkiego. Właśnie dlatego ten sojusz jest tak żywy i silny, ponieważ czasami mamy te trudne problemy. Walczymy o nie, a potem łączymy się i zgadzamy. I w tej chwili mogę tylko powiedzieć, że ten sojusz 32 krajów jest silniejszy i bardziej zjednoczony niż kiedykolwiek w niedawnej historii. Nie mogę w swojej roli dyskutować o plusach i minusach tego, co dzieje się w każdym z 32 krajów.

- Bliskie stosunki Viktora Orbana z Putinem są bardzo dobrze udokumentowane. Nie chodzi więc tylko o debaty i konkurujące punkty widzenia. Chodzi o samą duszę sojuszu i to, co ma on robić. Rozumiem. Oznacza to, że czasami wewnętrznie, bez prasy tam — i to nie jest zbyt demokratyczne, ale to jedyny sposób, aby to zrobić — w dyskretny sposób, prowadzisz swoje dyskusje i debaty, ale nigdy otwarcie.

- To niemożliwe. A swoją drogą, nie zgodziłbym się z tym, co powiedziałeś o USA i cofaniu się. Myślę, że USA nadal są jedną z najsilniejszych demokracji na Ziemi.

- Sekretarz obrony Pete Hegseth niedawno odmówił wykluczenia interwencji wojskowej na Grenlandii. Powiedziałeś wcześniej bezpośrednio prezydentowi Trumpowi, że nie chcesz wciągać w to NATO. Ale Grenlandią rządzi Dania, członek NATO. Co więc robisz, gdy jeden kraj NATO mówi o zaatakowaniu terytorium lub przejęciu terytorium innego?

- Przepraszam za nudną odpowiedź, ale jeśli chodzi o te kwestie między sojusznikami NATO, nigdy nie mogę ich komentować publicznie. To jest to nadrzędne pytanie o to, czym naprawdę jest sojusz i czy tych 32 członków nadal łączy wspólna wizja. I oni tak, i my tak.

- Więc nie martwi cię, że Trump mówił też o aneksji Kanady, na przykład, również członka NATO?

- Kiedy nie komentuję dyskusji między poszczególnymi sojusznikami, oczywiście nie będę tego komentować. Nie, nie mogę. To nie moja rola.

- Cofnijmy się o krok, wiele z tego, co jest omawiane wokół NATO, to niepewność co do roli Ameryki w sojuszu. A powodem tej niepewności są rzeczy, o których rozmawialiśmy: Trump jest zmienny w kwestii zobowiązań międzynarodowych. Takie kwestie jak Grenlandia i Kanada sprawiają, że ludzie martwią się o ekspansjonistyczne ambicje Ameryki, być może. A zatem, jako sojusz, który opiera się na wywiadzie, sile roboczej, broni, logistyce, nuklearnym parasolu USA, czy może istnieć NATO bez USA, gdyby kiedykolwiek do tego doszło?

- Ale do tego nie dojdzie. Nie dojdzie. To jeden obraz. Pozwólcie, że przedstawię inny: Osiem krajów z 2 procentami w tym roku nigdy by się nie wydarzyło bez Trumpa. Całe NATO zobowiązujące się do tych 5 procent nie wydarzyłoby się bez prezydenta Trumpa. Wszystkie te rzeczy są tam dzięki prezydentowi Trumpowi i jego zespołowi. Więc to jest również sposób, aby na to spojrzeć. Oczywiście jego styl może być trochę surowy. Ale gdyby nie jego styl i jego niekiedy surowa postawa, nie jestem pewien, czy osiągnęlibyśmy taki wynik na szczycie NATO.

- Słyszę, jak wyraźnie i mocno wyrażasz uczucie, że Trump bardzo dobrze radzi sobie z rolą Ameryki na świecie i że nie masz żadnych obaw co do jego relacji z NATO. Czego według ciebie krytycy prezydenta nie rozumieją w nim i w sposobie, w jaki postrzega rolę Ameryki na świecie?

- Wiesz, jestem transatlantycki. Urodziłem się w rodzinie, która czuła się głęboko zobowiązana Stanom Zjednoczonym, wraz z Kanadą i Polską, za wyzwolenie mojej części Europy, Holandii. I zawsze byłem wychowywany z absolutną świadomością, że bez relacji transatlantyckich, które utrzymują siłę USA, które utrzymują siłę Europy, moglibyśmy być komunistami w tej części Europy w tym momencie i częścią Związku Radzieckiego zamiast częścią wolnego świata. A prezydent Trump, moim zdaniem, jest całkowicie oddany tej tradycji. Bardzo mnie to irytuje, że w Europie jesteśmy trochę darmozjadami, i to zostało już naprawione. Uważam, że to trochę niesprawiedliwe, że ciągle kwestionujemy USA: Czy nadal jesteście z nami? A jeśli nadal jesteście z nami, to czy naprawdę jesteście z nami, czy może pewnego dnia nas opuścicie?

- Uczciwie mówiąc, to opiera się na wypowiedziach samego prezydenta.

- Tak, ale na przykład to, co powiedział o Artykule 5 — Artykuł 5 jest sam w sobie dwuznaczny, ponieważ nigdy nie będziemy chcieli, aby Putin lub Xi Jinping lub ktokolwiek inny, kto mógłby kiedykolwiek spróbować czegoś przeciwko nam, był mądrzejszy, niż jest w tej chwili. I spójrz na tę końcową konferencję prasową w Hadze. Mam na myśli, że nie mogłoby być to bardziej jasne. Włącz telewizję, gdy prezydent Macron odwiedzał Biały Dom, gdy premier Starmer odwiedzał Biały Dom, gdy premier Meloni odwiedzała Biały Dom. Posłuchaj komentarzy prezydenta Trumpa. Nie można mieć wyraźniejszego zaangażowania w NATO niż to, co powiedział przy tych okazjach.

- Więc myślisz, że NATO przetrwa z Ameryką w centrum?

- Absolutnie. Nie mam wątpliwości, że Ameryka jest liderem na świecie, a także w NATO, a Europejczycy biorą na siebie sprawiedliwy udział w kwestii ciężaru, a to jest tylko dobre. To czyni NATO silniejszym, sprawiedliwszym i bardziej zabójczym — dokładnie tak, jak powinniśmy być”.

*Lulu Garcia-Navarro jest pisarką i współprowadzącą The Interview, serialu skupiającego się na wywiadach z najbardziej fascynującymi ludźmi na świecie.



Edward Helmore
Trump prowadzi wojnę z mediami – i wygrywa
Ponieważ ataki prezydenta spotykają się z wyraźnym brakiem oporu, krytycy ostrzegają, że wolność prasy ulega widocznej erozji
https://www.theguardian.com/us-news/ng-interactive/2025/jul/05/trump-attack-us-media
„Bernie Sanders, szanowany demokratyczny socjalistyczny senator z Vermont, nie krył krytyki.
„Trump podważa naszą demokrację i szybko prowadzi nas w stronę autorytaryzmu, a miliarderzy, którzy bardziej dbają o swoje portfele akcji niż o naszą demokrację, pomagają mu w tym” – wściekł się w oświadczeniu wydanym w zeszłym tygodniu.
Takie wybuchy gniewu stały się powszechne w ostatnich miesiącach, gdy Sanders zajął wiodącą pozycję w sprzeciwie wobec drugiej kadencji Donalda Trumpa i wyraził obawy, że prezydent prowadzi wojnę z mediami – i wygrywa.
Powód jego gniewu w zeszłym tygodniu był bardzo konkretny: umowa zawarta przez Paramount, spółkę dominującą CBS News, w sprawie przekazania Trumpowi 16 mln dolarów w formie darowizny na rzecz biblioteki prezydenckiej, ośrodka archiwalnego zakładanego przez wielu prezydentów po opuszczeniu urzędu.
Ugoda kładzie kres procesowi prezydenta USA w sprawie edycji wywiadu w 60 Minutes, flagowym programie informacyjnym CBS, z ówczesną wiceprezydent Kamalą Harris podczas wyborów w 2024 r. Trump twierdził – bez żadnych poważnych dowodów – że edycja wywiadu zdradzała stronniczość wobec niego.
Dziennikarze programu 60 Minutes stwierdzili – a niemal wszyscy inni obserwatorzy się z nimi zgodzili – że był to po prostu standardowy montaż, typowy dla wszystkich ważniejszych fragmentów wywiadów.
Dlaczego więc się zadowalać? Kluczem może być fakt, że superbogata rodzina Redstone, właściciel Paramount, stara się uzyskać zgodę regulatorów administracji Trumpa na transakcję sprzedaży Paramount do studia filmowego Skydance za 8 mld dolarów – transakcję, na której mają zyskać 2,4 mld dolarów.

„Paramount być może zamknął tę sprawę, ale otworzył drzwi idei, że to rząd powinien być redaktorem naczelnym mediów” – powiedział prawnik Bob Corn-Revere z Foundation for Individual Rights and Expression (Fundacji Praw Indywidualnych i Wyrazu).
Nic dziwnego, że Sanders był wściekły. Ostrzegł, że umowa z Paramount „tylko ośmieli” Trumpa do dalszego atakowania, pozywania i zastraszania mediów, które prezydent USA wielokrotnie nazywał „wrogami ludu”. Sanders powiedział, że był to „czarny dzień dla niezależnego dziennikarstwa i wolności prasy”.

Wielu by się zgodziło. Ponieważ druga prezydentura Trumpa rozwijała się pośród chaosu, ogromnych cięć wydatków rządowych i ograniczania swobód obywatelskich, jego powtarzające się i miażdżące ataki na prasę były jedną z rzeczy najbardziej niepokojących tych, którzy obawiają się o demokratyczne zdrowie Ameryki.
Amerykańskie media są teraz w głębokim kryzysie, takim, jaki mogą znać obserwatorzy pełzającej autokracji w miejscach takich jak Węgry. Bo umowa z Paramount nie jest jedyna. Ugoda następuje po innej, sprzed sześciu miesięcy, kiedy Disney – właściciel ABC News – zakończył spór prawny o to, jak George Stephanopoulos, jeden z jego głównych prezenterów wiadomości, opisał napaść seksualną prezydenta na pisarkę magazynu E Jean Carroll. Ponownie, zapłata wyniosła 16 mln dolarów.
Trump wniósł nawet pozew przeciwko stosunkowo małej gazecie za wydrukowanie sondażu, który mu się nie spodobał: pozew Trumpa przeciwko Ann Selzer, ankieterce z Iowa, oskarża ją i „Des Moines Register” o oszustwo po tym, jak przeprowadziła sondaż tuż przed wyborami w 2024 r., który wykazał, że Kamala Harris prowadzi w Iowa, stanie, w którym ostatecznie nie wygrała.
W zeszłym tygodniu administracja Trumpa zagroziła również podjęciem kroków prawnych przeciwko nie byle jakiemu gigantowi informacyjnemu, jakim jest CNN, za doniesienia na temat aplikacji, która ostrzega użytkowników przed pobliskimi agentami ds. egzekwowania przepisów imigracyjnych. Podczas gdy administracja kontynuuje swoje masowe działania deportacyjne, sekretarz bezpieczeństwa wewnętrznego Kristi Noem powiedziała, że jej departament i Departament Sprawiedliwości badają obecnie pomysł ścigania sieci.
„Współpracujemy z Departamentem Sprawiedliwości, aby sprawdzić, czy możemy ich ścigać” – powiedziała Noem o CNN – „ponieważ to, co robią, to aktywne zachęcanie ludzi do unikania działań i operacji organów ścigania. Zamierzamy ich ścigać i dopaść. To, co robią, jest nielegalne”.
Trump dodał następnie, pozornie dla pewności, że wierzy, że relacje sieci na temat sukcesu – lub jego braku – bombardowania Iranu przez USA również mogą zostać zbadane. „Nasi ludzie muszą być celebrowani, [i] nie wracać do domu z pytaniem: »Co masz na myśli, mówiąc, że nie trafiliśmy w cele?«
Następnie skrystalizował całe swoje podejście: „Macie szumowiny. CNN to szumowiny. MSDNC [jego obelga dla MSNBC] to szumowiny. New York Times to szumowiny. To źli ludzie. Są chorzy”.

Ale jeśli Trump jest zdecydowany na zaciekłe represje wobec prasy w USA, w niektórych prominentnych kręgach spotkało się to z brakiem oporu – zwłaszcza ze strony organizacji informacyjnych, których właścicielami są miliarderzy lub duże korporacje, doskonale zdających sobie sprawę z kontroli Trumpa nad regulatorami w kraju i ich wpływu na losy firm.
Rzeczywiście, choć ugody prawne z Trumpem stanowią kompromis w kwestii wolności prasy, mogą również odzwierciedlać rzeczywistość ekonomiczną: że agencje prasowe są bardziej przekleństwem niż błogosławieństwem dla wielomiliardowych korporacji medialnych, które są ich właścicielami.

Miliarderzy, właściciele Los Angeles Times i Washington Post – odpowiednio biotechnologiczny potentat Patrick Soon-Shiong i Jeff Bezos z Amazona – wyraźnie przenieśli swoje niegdyś potężne gazety bliżej Trumpa i jego ruchu Maga. Ich sekcje opinii, niegdyś zaciekłe przystanie dla krytyków Trumpa, były przedmiotem szczególnej uwagi ich właścicieli – a oburzone listy rezygnacyjne pracowników najwyraźniej nie zrobiły większego wrażenia.
„Pokolenie temu wydawałoby się to skandaliczną historią w historii dziennikarstwa” – powiedział Bob Thompson, profesor mediów na Uniwersytecie Syracuse.
Nie teraz w Ameryce Trumpa. To włócznia o dwóch ostrzach: nawet gdy Trump i jego administracja rozpoczęli bezprecedensowy atak, w tym samym czasie znaczna część amerykańskich mediów widziała, jak ich właściciele i brokerzy władzy często składają ręce.
Szef organizacji Reporterzy bez Granic, Clayton Weimers, powiedział: „Wyznaczono granicę między właścicielami amerykańskich mediów informacyjnych, którzy są gotowi stanąć w obronie wolności prasy, a tymi, którzy ulegają żądaniom prezydenta”.
Jameel Jaffer, dyrektor Knight First Amendment Institute na Uniwersytecie Columbia, powiedział: „Nazywanie tych aktów „ugodami” nie do końca oddaje to, co się dzieje. To raczej kapitulacja – a nawet okup”.
Administracja Trumpa zasygnalizowała dokładnie to. Brendan Carr, osobiście wybrany przez Trumpa, przewodniczący Federalnej Komisji Łączności (FCC) – która trzyma kontrolę nad tym, czy rodzina Redstone otrzyma swoją wypłatę w wysokości 2,4 mld dolarów – powiedział w wywiadzie w zeszłym roku, że „skarga na zniekształcenie wiadomości w transkrypcji 60 Minutes jest czymś, co prawdopodobnie pojawi się w kontekście przeglądu tej transakcji przez FCC”, odnosząc się do umowy Paramount-Skydance.

Partia Demokratyczna, pozbawiona władzy i krzycząca z boku, jest wściekła. Lewicowa senator z Massachusetts Elizabeth Warren w środę wezwała do wszczęcia dochodzenia w sprawie ugody Paramount.
„Biorąc pod uwagę, że Paramount ustępuje Donaldowi Trumpowi w tym samym czasie, gdy firma potrzebuje zgody jego administracji na wartą miliardy dolarów fuzję, może to być jawna łapówka” – powiedziała Warren w oświadczeniu.
Jak powiedziała, ugoda ujawniła „rażącą potrzebę wprowadzenia przepisów ograniczających darowizny na rzecz bibliotek urzędujących prezydentów” – odnosząc się do podmiotów Trumpa, na które zarówno ABC, jak i CBS oświadczyły, że będą kierowane płatności w ramach ugody – i dodała, że poziom czystej korupcji w administracji Trumpa jest przerażający, a Paramount powinno się wstydzić, że stawia swoje zyski ponad niezależne dziennikarstwo”.
W maju Warren, Sanders i ich kolega senator Ron Wyden wysłali list do dyrektor generalnej Paramount, Shari Redstone, ostrzegając ją, że „zgodnie z federalną ustawą o przekupstwie, nielegalne jest korupcyjne wręczanie czegokolwiek wartościowego urzędnikom publicznym w celu wpłynięcia na działanie urzędnika”.
Jednak mało prawdopodobne jest, aby prokuratorzy w stanie Delaware, gdzie zarejestrowana jest firma Paramount, zdecydowali się na wszczęcie dochodzenia.
Być może najbardziej przerażający był ciągły atak Trumpa na Associated Press, agencję prasową, która jest zazwyczaj uznawana za podmiot ogłaszający zwycięzców i przegranych poszczególnych wyborów, w tym prezydenta. Kiedy Trump nakazał przemianować Zatokę Meksykańską na „Zatokę Amerykańską”, a AP nadal używała obu nazw – zauważając, że reszta świata nadal używa oryginalnej – Trump rzucił się na to jako pretekst do zakazania reporterom AP wstępu do Białego Domu.
AP pozwała, ale bez względu na wynik, próba podważenia przez Trumpa bezstronności organizacji, która jest kluczowa dla informowania Amerykanów, kto będzie ich następnym prezydentem, może okazać się jeszcze bardziej niebezpieczna w dłuższej perspektywie. A podczas gdy AP pozostaje zakazana, oficjalne relacje z działań Białego Domu zostały otwarte dla różnych nowych osób i grup medialnych, które nie mają żadnej historii bezstronnego dziennikarstwa i które najwyraźniej zostały wybrane wyłącznie ze względu na chęć zadawania Trumpowi pochlebczych pytań.
Polityczny i prawny atak nie mógł nadejść w gorszym momencie dla amerykańskiego dziennikarstwa, które jest atakowane przez przeciwności ekonomiczne, które byłyby wyzwaniem nawet pod bardziej przyjazną administracją. Dziesiątki niegdyś zdrowych i potężnych regionalnych gazet i stacji telewizyjnych upadły lub zostały zamknięte. Pustynie informacyjne pojawiły się w całym kraju.
Wielkie nazwy telewizyjne – takie jak CNN i jej rywal MSNBC – są wyrzucane przez właścicieli, którzy kiedyś zapewniali im bezpieczną przystań, a mało kto spodziewa się powrotu dobrej koniunktury gospodarczej, ponieważ rozwój gigantów mediów społecznościowych i sztuczna inteligencja ograniczają źródła reklam i przychodów dla coraz bardziej sceptycznie nastawionej do głównych mediów opinii publicznej.
Tymczasem niektóre świeże, nowe cyfrowe startupy, które miały zająć ich miejsce, albo się skurczyły, albo zostały wycięte. Nazwy takie jak BuzzFeed, HuffPost i Vice News, które kiedyś były ulubieńcami świata mediów cyfrowych, są bladymi cieniami samych siebie, mało prawdopodobne, aby stanowiły jakąkolwiek ostoję przed Trumpem, gdy pogrążają się w trudnościach finansowych. Jedna z niewielu rozwijających się części krajobrazu medialnego USA? Fox News, konserwatywny kanał promujący Trumpa, należący do Ruperta Murdocha i jego rodziny.
„Częścią różnych kryzysów w dziennikarstwie, od modelu biznesowego po ingerencję agresywnej administracji prezydenckiej, jest to, że tak duża część dziennikarstwa to w rzeczywistości małe przedziały w ogromnych podmiotach korporacyjnych, dla których standardy amerykańskiego dziennikarstwa, pierwsza poprawka i obowiązek informowania obywateli w republice nie są najwyższymi priorytetami” – powiedział Thompson.
„Nic dziwnego, że mamy ciągłe konflikty interesów, skoro organizacje informacyjne są własnością ogromnych, wielostronnych korporacji, które mają wiele innych interesów oprócz mówienia prawdy w dziennikarstwie”.
W tym świecie rola administracji Trumpa w kryzysie amerykańskiego dziennikarstwa nie jest tak pojedyncza, jak rola złoczyńcy, ale tylko jeden czynnik w obszarze amerykańskiego życia obywatelskiego, który już był głęboko chory i stał na skraju przepaści. Trump i jego sojusznicy właśnie zaczęli go popychać bliżej.
„Skoro wszystko rozpada się na naszych oczach, możemy być zaskoczeni, że nie wydarzyło się to dawno temu” – powiedział Thompson.