DRUGI OBIEG

Poniedziałek, 30 grudnia 2024

1.
No i już. Wszyscy się rozjechali i państwo D.O.stwo powróci do stanu wegetacyjnego. Z pary energicznych, empatycznych i sympatycznych i baaardzo tolerancyjnych staruszków spokojnie przeobrazi się w parę staruszków, którzy – jak to staruszkowie – mają światu za złe.
No bo przez te wszystkie lata nagromadziło się powodów, żeby mieć za złe. Porządkowi świata, który sprawił, że my – młodzi w końcu ludzie – staliśmy się staruszkami, których na dodatek wszystko boli i – jak to staruszkowie – przy siadaniu i wstawaniu, wydają przeciągły jęk.
Mamy za złe ludziom, których z jakichś powodów – pewnie to wynik młodzieńczych lektur, romantycznych i pozytywistycznych – polubiliśmy. A oni w swojej masie odpłacili nam złością, podłością, brakiem szlachetności serca, obojętnością na dobro publiczne, na los kraju i świata i bezgraniczną głupotą. No nie: staruszkowie nie lubią ludzi. Może to dlatego ludzie nie lubią staruszków?
No i nikt nie chce zatrudnić staruszków, sprawić, by czuli się potrzebni i pożyteczni. Bo, wiecie, staruszkowie dużo wiedzą i dużo potrafią. Znacznie więcej niż młodzi. Taki np. D.O., który przyłożył rękę do upadku komunizmu – od swoich byłych towarzyszy walki, w wielu z nich poszło w ministra – nie dostał żadnej propozycji. I nie był w tym osamotniony: nowa Polska na ogół swoich bojowników nie potrzebowała. A ile razy po 15 października zapytano D.O. „i co, wracasz do telewizji”? Nie, nie wraca, bo nikt mu niczego nie zaproponował, nikt nie zadzwonił. Choć nie; jeden dawny współpracownik zadzwonił, ale była to propozycja, która D.O. nie satysfakcjonowała, a za to wymagała wielkiej dyscypliny i wielkiego nakładu czasu. A niewolnikiem swojej pracy D.O. już był wystarczająco długo.
Zmęczeni złym światem państwo D.O.stwo zasłużyło na swoją wieżę z kości słoniowej, na swój zakątek piękna i spokoju, ale rzeczywistość skrzeczy, a portfel płacze.
Nic to: nowy rok aż ocieka, aż kapie powszechnym optymizmem, więc: Będzie dobrze! Będzie lepiej! Będzie taniej i życzliwiej! Będzie piękniej i słoneczniej! Będziemy zdrowsi i pełni planów na przyszłość! Hurra!

2.
Napisało w komentarzach do wczorajszego D.O. kilkoro z państwa, że 2024 był dla nich annus horribilis. Po lekturze D.O. zrozumiał, że wobec tych nieszczęść, które się bliźnim przytrafiły, D.O. nie ma prawa na 2024 złego słowa powiedzieć. Czemu więc narzeka, czemu czuje ulgę, że ten rok się kończy (choć bez nadziei, że kolejny będzie lepszy, no ale w pewnym wieku lepszy być nie może)? Przyczyn swojego przykrego niepokoju powinien szukać w sobie. Nie zaznał spokoju, a chwile błogości były krótkie i bardzo przelotne. Normalna rzecz.
Pytanie brzmi: czy jest jeszcze szansa, czy jest nadzieja, że D.O. znajdzie swój spokój, swoje chwile błogości, chwile beztroski? Czy wiek to wyklucza?
Powiedz, drogi Czytelniku, ty znajdujesz spokój, błogość i beztroskę, które potrafią zatrzymać się na dłużej, stać się trwałym towarzyszem? Czy potrafisz odgonić poczucie niespełnienia?
Jak ty to robisz?! Naucz D.O., Czytelniku!

Taki pożądany stan od lat kojarzy się D.O. z ciepłym klimatem, z widokiem na błękitne może, z palmami i pełnymi kolorowych kwiatów krzewami i rabatami. Z powiewem ciepłego wiatru na policzkach, kiedy D.O. siedzi pod dachem altanki na wygodnym fotelu i pisze coś wartościowego, coś wesołego, dowcipnego, napawającego Czytelników radością życia i optymizmem, jakiegoś nowego Colasa Breugnona, bo tak mu w duszy gra.
A tobie, Czytelniku, z czym się kojarzy?

3.
D.O. próbuje poniżej sprawić, by 2024 dobrze się kojarzył. Bo miał wiele pięknych dni i pięknych chwil, przynajmniej dla D.O.

Na polach, 9 lipca

Facelia błękitna, 2 lipca

Ogród Szwagierki, 21 lipca

Ogród botaniczny, Powsin, 23 lipca

Spływ Wkrą 27 lipca

Hudertwasser Kusthaus, Wiedeń, 14 sierpnia

Marano, 16 sierpnia

Przełęcz Giovo (Jaufenpass) 17 sierpnia

Kursaal, Merano, 17 sierpnia

Ogrody Trauttmansdorff, Merano, 19 sierpnia

Ogrody Trauttmansdorff, Merano, 19 sierpnia

Kolejka linowa na Hirzer, 21 sierpnia

Moritzburg, Saksonia, 28 sierpnia

Pałac Wojanów, 31 sierpnia

Świątynia pokoju, Świdnica, 2 września

 

Na polach, 5 sierpnia

Smardzewo, 25 lipca

1 rok temu
Z wiecznym niedosytem Rzymu D.O. porzuca Rodzinę wcześnie rado i idzie się nim najeść.

Niestety, aż do 7 stycznia włącznie jest zakaz wjazdu do centrum, więc pozostają mu obrzeża.
Najbliższym obrzeżem jest Colle Oppio, leżące tuż na północny wschód od Koloseum.
D.O. zna to wzgórze, nawet stamtąd kilkakrotnie „lajfował”, przejeżdżał (kiedy było to jeszcze możliwe) setki razy, ale nie lubił, więc się weń nie wgłębiał.
Dlaczego nie lubił?
Bo to od dekad miejsce spotkań i zgromadzeń faszystów, rzymskich i nie tylko. To tam ugruntowała swoje faszystowskie poglądy i polityczne wyszkolenie otrzymała pan premier Giorgia Meloni.
No, ale los zdecydował, że tuż przed wejściem do parku na Colle Oppio było wolne miejsce parkingowe, więc D.O. poszedł. I, oczywiście, natknął się zaraz na resztki Domus Aurea (Złotego Pałacu) cesarza Nerona.
Tak, tak, jako że historię piszą zwycięzcy, jemu już pewnie nikt sprawiedliwej oceny nie udzieli, ma przechlapane in aeternum. W każdym razie wiersze pisał i na architekturze się znał, a także na malarstwie i na innych sztukach. Wykazywał się też doskonałym gustem, w przeciwieństwie do większości dyktatorów, którzy po nim następowali. Podczas budowy kompleksu swoich pałaców interesował się każdym szczegółem architektonicznym, każdym freskiem, każdą rzeźbą i każdym krzewem w swoich ogromnych ogrodach. Jak wynika z Kronik Tacyta, Neron bezpośrednio nadzorował architektów Celerusa i Sewera.
 Ponieważ to nie był pojedynczy budynek, ale rozrzucony wśród upstrzonych ogrodami wzgórzach kompleks budynków, dość powszechnie uważa się, że to właśnie Domus Aurea zainspirował Willę Hadriana pod Tivoli, o której dość obszernie rozpisywał się D.O. latem.
Autor słynnych „Żywotów cezarów” Swetoniusz Nerona nie lubił, nie wiadomo, czy osobiście, czy „zawodowo”, bo był sekretarzem Hadriana (któremu poderwał żonę), więc robił mu koło pióra, jak potrafił. Włożył mu w usta m.in. takie oto zdanie: „Dobrze! Wreszcie mogę zacząć żyć jak człowiek”! Neron miał je wypowiedzieć, wchodząc po raz pierwszy do swego Domus Aurea. Może zresztą, je wypowiedział?
To, co jednak wystaje ponad ziemię na Colle Oppio, to nie są pozostałości budowli Nerona, tylko zbudowanych na nich, po zasypaniu pomieszczeń pałacowych, kolejnych Łaźni Trajana, których makietę można obejrzeć na zdjęciu poniżej. A na filmiku z YT, prawdopodobna rekonstrukcja kompleksu parkowo-pałacowego Domus Aurea Nerona, a na samym końcu jej kolejne przekształcenia. W każdym razie, ilekroć zobaczycie otoczony perystylem stagnum (staw), niech będzie waszym punktem odniesienia: na jego miejscu wybudowany został Amfiteatr Flawiuszów, który znacie jako Koloseum.
No, ale to tylko dygresje, albo raczej refleksje, jakie nachodzą niespiesznego przechodnia podczas przechadzki po Colle Oppio.
Bo kiedy się przechadzać po innych częściach Rzymu, inne refleksje niespiesznego przechodnia nachodzą. Choć w podobnym duchu.
Domus Aurea swą nazwę zawdzięcza wielkim ilościom tego szlachetnego metalu, użytego do ozdobienia cesarskiego pałacu.
Po wielkim pożarze, który spustoszył Rzym w 64 roku n.e. trzeba było znaleźć nowe locum dla cezara, bo jego pałac na palatynie, Domus Transitoria, też uległ częściowego zniszczeniu.
Zniszczenie znacznej części centrum miasta umożliwiło wywłaszczenie 80 hektarów (+140 już istniejących) i budowę nowej siedziby władcy, która miała spełniać funkcje zarówno mieszkalne jak i może przede wszystkim – reprezentacyjne.
Za życia Neron jej nie ukończył, ale wbrew legendom, utrwalanym z powodu fanatyzmu religijnego nawet przez Polaków, budowę kontynuowano co najmniej dwóch jego następców.
Domus Aurea był znienawidzony, gdyż powstał w wyniku grabieży terenów i majątków, należących do najbogatszych obywateli Rzymu i całego imperium. Był ozdobiony rzeźbami, skradzionymi z najwspanialszych świątyń Rzymu, a także Grecji i Azji.
Spłonął niemal doszczętnie w pożarze 104 r. Co oznacza, że przetrwał nie dłużej niż 40 lat.

Termy Trajana, zbudowane po pożarze w 104 r. (i zainaugurowane w 109 r.) oraz Świątynie Wenus i Rzymu (otwarte w 135 r.), zostały zbudowane bezpośrednio na terenie zajmowanym przez domus Aurea. Pierwsze budowle postawiono na ruinach części mieszkalnej wzgórza Oppio, kolejne na przedsionku willi mieszkalnej, co być może również miało wpływ na jej kształt. W ciągu czterdziestu lat Domus Aurea został całkowicie zasypany i pokryty nowymi konstrukcjami. Architekt Trajana, Apollodoros z Damaszku, wykorzystał wypełniony ziemią budynek Nerona do podparcia Term i powiększenia pomieszczeń.

A potem? Potem o Domus Aurea zapomniano, podobnie, jak i o termach Trajana.
Dopiero kiedy pod koniec XV wieku młody Rzymianin przypadkowo wpadł w szczelinę na zboczu wzgórza Oppio i znalazł się w dziwnej jaskini, pełnej malowanych postaci, zaczęto się zastanawiać, cóż to być może.
Wkrótce młodych rzymskich artystów zaczęto opuszczać na deskach zawieszonych na linach, by mogli się przyglądać tym cudom, jak na tamte czasy niebywałym.
To tak, gdybyś się, Czytelniku, zastanawiał skąd się wziął Renesans: z Nerona!
Kiedy Pinturicchio, Rafael i Michelangelo zeszli do podziemi tego, co jeszcze nie było nazywane resztkami Domus Aurea, doznali prawdziwego objawienia: nikt nie malował TAK i nikt nie malował TEGO.
Wspomniani wielcy i dziesiątki innych artystów, zaczęli szerzyć tego typu „groteski” w całych Włoszech, a stamtąd odkryta na nowo estetyka Nerona rozlała się na całą Europę.
Notabene, do dziś można odnaleźć wyryte na freskach autografy wielkich malarzy: Domenico Ghirlandaia, Martina van Heemskercka, i Filippino Lippiego, ale także Giacomo Casanovy i markiza de Sade, oddalone od siebie o kilka centymetrów.
A widzieliście w Watykanie Stanze Rafaela? Wpływ malarstwa z czasów Nerona jest oczywisty i głęboki.
Niestety, tamto XV-wieczne odkrycie spowodowało także przedostanie się wilgoci do pomieszczeń, co zapoczątkowało proces powolnego, nieuniknionego rozkładu tynków i malowideł. Zawalenie się części stropu przypisano także ulewnym deszczom.

I znowu na kilka stuleci o Domus Aurea i tym, co kryje – zapomniano.
Ponowne otwarcie części kompleksu, zamkniętej bezpośrednio po zawaleniu, nastąpiło w 2007 roku, ale nadal zagrażają mu ruch uliczny, korzenie drzew. Często uniemożliwiają dalsze wykopaliska i eksplorację.
W maju 2019 roku podczas prac konserwatorskich archeolodzy przypadkowo odkryli nigdy wcześniej niebadane środowisko. Jest to sklepiona sala o wysokości 4,5 metra, której ściany ozdobione są dobrze zachowanymi freskami przedstawiającymi boga Pana, pantery i sfinksa.

W jednym z rogów parku na Colle Oppio stoi nieco ukryta i z zewnątrz niepozorna bazylika San Pietro in Vincoli – św. Piotra w Okowach. Zwana jest także bazyliką eudoksyjską od imienia jej założycielki, Licynii Eudoksji, tej samej, która wezwała do Rzymu Wandali, którzy złupili miasto w 455 r.
Według tradycji, Eudokia, matka Eudoksji, podczas podróży do Palestyny w 442 r. otrzymała w prezencie od patriarchy Jerozolimy Juwenala, łańcuchy, które z rozkazu Heroda Agrypy krępowały św. Piotra podczas jego uwięzienia w Jerozolimie. Eudokia zleciła swojej córce Licynii Eudoksii sprowadzenie ich do Rzymu.
Tradycja kościelna podaje, że Licynia Eudoksja pokazała łańcuchy Piotra papieżowi Leonowi I, który przyłożył je do łańcuchów Piotra w więzieniu mamertyńskim na rzymskim Forum. I oto oba łańcuchy, w cudowny sposób, połączyły się nieodwracalnie. Na pamiątkę cudu zbudowano bazylikę świętego Piotra w Okowach. Oczywiście widoczne są w szklanej tece pod głównym ołtarzem.
Cud połączenia łańcuchów, jednego pochodzącego ze Wschodu, drugiego z Zachodu, nabrał tym samym wielkiego znaczenia symbolicznego i politycznego. Zaczął symbolizować silną więź między obydwoma imperiami i być może niezrealizowaną chęć zjednoczenia, upragnioną i błogosławiony przez Boga.
Ale nie okowy św. Piotra (który prawdopodobnie nigdy w Rzymie nie był) sprawiają, że ta bazylika jest tak bardzo znana i tłumnie odwiedzana. Tym powodem jest grobowiec Juliusza II della Rovere – dzieło Michała Anioła Buonarrotiego, a w nim słynna rzeźba Mojżesza z … rogami.
Błąd w tłumaczeniu sprawił, że z głowy Mojżesza, zamiast promieni, wyrastały rogi.
No i kimże był Michelangelo, by zmieniać biblijną narrację?
Badania archeologiczne prowadzone pod obecną bazyliką wykazały istnienie skomplikowanego zespołu urbanistycznego, datowanego na okres od III wieku p.n.e. do III wieku naszej ery.

Kiedy D.O. opuścił już Colle Oppio, przejechał na Leżące po drugiej stronie Koloseum wzgórze Celius, gdzie stoi Bazylika mniejsza Świętych Jana i Pawła. D.O. usiłował się doń dostać latem, ale była zamknięta na siedem spustów. Teraz nie, więc w końcu D.O. wtargnął.
Bazylika mniejsza była budowana od 398 r. przez senatora bizantyjskiego i jego syna Pamakiusza na miejscu budowli z I – II w.
Jana i Paweł, jak głosi tradycja, to byli mieszkający właśnie tam dwaj święci bracia, którzy ponieśli w swym domu męczeństwo w roku 362, za panowania cesarza Flawiusza Klaudiusza Julianusa.
Pierwotny kościół został zniszczony przez Wizygotów Alaryka I podczas plądrowania Rzymu w r. 410, następnie przez trzęsienie ziemi w 442 i ostatecznie złupiony przez Normanów w 1084.

8 lat temu
Czytam, że umarł prof. Jerzy Pomianowski... Cóż to za fenomenalna postać! Polskiego uczył go Mieczysław Jastrun, filozofii - Tadeusz Kotarbiński. Wywieziony w głąb Rosji, skończył tam Medycynę... Powrócił z armią Berlinga, w sowieckiej Polsce stał jakiś czas na straży ortodoksji w kulturze...  Ale jego syndrom sztokholmski nie trwał długo, gdziekolwiek coś się działo nowatorskiego i odważnego, tam był on... Był scenarzystą, pisarzem, felietonistą, autorem przekładów, kierownikiem literackim Teatru Narodowego i zespołu filmowego "Syrena". Wystąpił z PZPR w proteście przeciw usunięciu z niej prof. Jerzego Kołakowskiego, wraz nim wyjechał na Zachód - do Włoch, które uważał za kolebkę współczesnej, zachodniej kultury. Startując od zera stał się uznanym autorytetem naukowym; wykładał w Accademia Nazionale d'Arte Drammatica, na Uniwersytetach w Bari, Florencji i prestiżowej Scuola Normale Superiore w Pizie. Pisał i przekładał; genialnie przetłumaczył na polski Babla, choć największą sławę przyniósł mu przekład Archipelagu Gułag. Poza tym Bułhakowa, Czechowa, Tołstoja, Achmatowej, Mandelsztama, a z niemieckiego: m.in. Ericha Kästnera, Klabunda i Ericha Mühsama. Przez lata mieszkał niedaleko Stazione Termini z Olą, psem i swoją sportową Mazdą ("Pisarz w maździe" - przedstawiał się czasem). Był ulubieńcem miejscowych cór Koryntu, gdyż zwiedziały się, że jest lekarzem i przychodziły do niego po poradę, a on nigdy nie odmawiał. Leczył także moje dzieci, gdy mnie, biednego emigranta nie stać było na lekarza... Uczył mnie Włoch, pokazywał palcem różne piękności, kiedy ja, pod ciężarem emigracji, wcale nie miałem ochoty ich oglądać...

Jego polszczyzna była arcydziełem, nikt tak jak on nie mówił pięknym, nieco staroświeckim językiem. Kłócił się kiedyś przy mnie z jakimś korektorem, tłumacząc, że nie mówi się "spuścizna", tylko "puścizna": "może pan się spuszcza, ja się puszczam" - powiedział wreszcie i korektora przekonał.
Kiedy w 1994 r. zdecydował się wrócić do Krakowa, nie rozumiałem jego decyzji. Ale wyszło na to, że tylko tu czuł się dobrze. Założył i prowadził "Nową Polszę", był dumny, że jest w kapitule Orderu Orła Białego.
Olu, Kochana, ściskam Cię najmocniej. A Ty, Jurku Drogi, czekaj na mnie, niebawem przyjdę, żeby znów Cię słuchać, bo tęsknię.

Umarł wielki Jimmy Carter.
https://www.washingtonpost.com/obituaries/2024/12/29/jimmy-carter-president-dead/

D.O nie weryfikował, czy to prawda, ale to prawdopodobne. Sugestywne, c’nie?